مطالعه تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگرهای RAPD و شناسایی نشانگرهای Informative برای عملکرد دانه و اجزای آن در ژنوتیپ‌های جو بدون پوشینه

بیست لاین جو بدون پوشینه با استفاده از نشانگرهای RAPD مورد ارزیابی قرار گرفتند. به این منظور از 85 آغازگر ده نوکلئوتیدی استفاده شد. سی و پنج آغازگر تصادفی (41 درصد) چند شکلی مطلوبی را نشان دادند. تعداد نشانگرهای چند شکل ایجاد شده در این آزمایش 227 نوار تکثیر شده تصادفی بود به طوری که میانگین تعداد نوار برای هر آغازگر چند شکل 48/6 به دست آمد. اندازه محصولات تکثیر شده از 400 تا 2700 کیلوباز متغیر بود. بیشترین تعداد نوار چند شکل (14 عدد) به آغازگر 540 و کمترین تعداد (3 عدد) به آغازگرهای 498، 559، 577 و MT9 تعلق داشت. دامنه ضرایب تشابه ژاکارد از 377 /0 تا 8/0 متغیر بود. بیشترین تشابه بین ژنوتیپ‌های شماره 15 و 16 (8/0) و ژنوتیپ‌های شماره 2 و 3 (759/0) مشاهده شد. تجزیه خوشه‌ای به روش دورترین همسایه‌ها و بر اساس ضریب فاصله ژاکارد، لاین‌ها را به سه گروه عمده طبقه‌بندی کرد. گروه اول شامل ژنوتیپ‌های شماره 1 و 20 بود. گروه دوم ژنوتیپ‌های شماره 10، 8 و 9 را در برداشت و گروه سوم شامل بقیه ژنوتیپ‌ها بود. ژنوتیپ‌های با شجره مشابه غالبا در یک خوشه قرار گرفتند که بیانگر کارآیی نشانگرهای RAPD در تشخیص تنوع ژنتیکی در جو بدون پوشینه است. تجزیه به بردار‌های اصلی، پنج بردار اول مجموعاً 58/42 درصد تغییرات داده‌ها را توجیه کردند که حاکی از پراکنش خوب نشانگر‌های مورد استفاده در ژنوم جو بدون پوشینه بود. بررسی ژنوتیپ‌های جو بدون پوشینه با محاسبه درصد دامنه تغییرات نسبت به میانگین کل برای 25 صفت زراعی نیز تنوع قابل ملاحظه‌ای را در بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه نشان داد. بر اساس تجزیه رگرسیون، از بین نشانگرهای RAPD مورد بررسی تعداد 20، 19، 18، 14، 11 و 10 نشانگر، به ترتیب از رابطه معنی‌داری با طول سنبله اصلی، تعداد دانه در سنبله اصلی، عملکرد دانه در بوته، تعداد پنجه بارور، تاریخ ظهور سنبله و وزن هزار دانه برخوردار بودند. از بین 18 نشانگر Informative برای عملکرد دانه در بوته، 8 نشانگر رابطه معنی‌داری نیز با تعداد دانه در سنبله اصلی نشان دادند در حالی که این وجه اشتراک در مورد تعداد پنجه بارور و وزن هزار دانه مشاهده نشد. بنابراین، از طریق نشانگرهای RAPD اهمیت تعداد دانه در سنبله به عنوان مهم‌ترین جزء عملکرد دانه در بوته در جو بدون پوشینه مشخص شد.